¿LUCIO CELIO ANTÍPATER, FUENTE DE TITO LIVIO PARA LOS ACONTECIMIENTOS DE LA PRIMERA GUERRA MACEDÓNICA?

Autores/as

  • Ignacio Carral Universidad de Buenos Aires

DOI:

https://doi.org/10.53382/issn.0719-9902.48

Palabras clave:

Celio Antípater, tercera década de Tito Livio, Quellenforschung, Primera Guerra Macedónica

Resumen

Este artículo se enmarca dentro de las investigaciones iniciadas por la escuela alemana conocida como Quellenforschung. Se busca demostrar que el análisis de los testimonios y fragmentos del historiador Mediorrepublicano Lucio Celio Antípater no avala la tesis sostenida por algunos de los miembros de esta escuela, desde Carl Böttcher en adelante. En particular, el artículo intenta refutar los argumentos de Wilhelm Sieglin sobre una posible segunda obra de Antípater, así como aquellos de Hermann Tränkle en su influyente libro de 1977, Livius und Polybius. Este último texto aún no ha recibido una respuesta académica formal, por lo que se busca demostrar que la mediación de Antípater para explicar ciertas incongruencias entre los textos de Polibio y Tito Livio en relación con la Primera Guerra Macedónica no tiene respaldo en la documentación disponible.

Citas

Ediciones críticas y traducciones

Anastasi, Angelus 1905: Quatenus Titus Livius L. Coelio Antipatro auctore usus sit, Acireale.

Apiano 1912: Appian’s Roman History II. Books 8-12, trad. de Horace White London.

Aulo Gelio 1927: The Attic Nights of Aulus Gellius. Vol. I, trad. de John Carew Rolfe, London.

Aulo Gelio 1960: The Attic Nights of Aulus Gellius. Vol. II, trad. de John Carew Rolfe, London.

Beck, Hans & Walter, Uwe 2004: Die frühen römischen Historiker. Band 2. Von Coelius Antipater bis Pomponius Atticus, Darmstadt.

Büttner-Wobst, Theodor 1893-1905: Polybii Historiae. Libri I-XXXIX & Fragmenta, Leipzig.

Chassignet, Martine 1999: L’annalistique romaine. Tome II. L’annalistique moyenne (Fragments), Paris.

Cicerón 1913: The Orations of Marcus Tullius Cicero. The Fourteen Orations Against Marcus Antonius. The Treatise of Rhetorical Invention. The Orator. On Rhetorical Partitions, trad. de Charles Duke Yonge, London.

Cicerón 1920: De Diuinatione, trad. de Arthur Stanley Pease, Urbana.

Cicerón 1948 1948: De Oratore. Books I & II, trad. de Edward William Sutton, & Harris Rackham, Cambridge.

Cicerón 1960: De Oratore. Book III together with De Fato, Paradoxa Stoicorum, De Partitione Oratoria, trad. de Harris Rackham, London.

Cicerón 1966: Brutus, trad. de A. E. Douglas, Oxford.

Cicerón 2006: Political Speeches, trad de Dominic Berry, Oxford.

Cicerón 2014: On the Republic and On the Laws, trad. de David Fott, Ithaca.

Cornell, Tim (ed.) 2013a: The Fragments of the Roman Historians. Vol. 1, Oxford.

Cornell, Tim (ed.) 2013b: The Fragments of the Roman Historians. Vol. 2, Oxford.

Cornell, Tim (ed.) 2013c: The Fragments of the Roman Historians. Vol. 3, Oxford.

Dion Casio 1914: Dio’s Roman History. Vol. II, trad. de Earnest Cary, London.

Estrabón 1967: Géographie. Tome III (Livres V et VI), trad. de François Lassere, Paris.

Groen van Prinsterer, Guillaume 1821: Commentatio de L. Coelio Antipatro historico Belli Punici Secundi, Leiden.

Hermann, Wolfgang 1979: Die Historien des Coelius Antipater, Meisenheim am Glan.

Julio César 2004: Comentarios sobre la guerra de la Galia, trad. de Nicolás Gelormini, Buenos Aires.

Kramer, Gustav 1844: Strabonis Geographica. Vol. I, Berlin.

Krause, August Wilhelm Ferdinand 1833: Vitae et fragmenta veterum historicorum romanorum, Berlin.

Lycosthenis, Conradi & Hase, Charles Benoît 1822: Valerius Maximus. De dictis factisque memorabilius et Jul. Obsequens De prodigiis, Paris.

Meltzer, Otto 1867: De L. Coelio Antipatro Belli Punici Secundi Scriptore, Leipzig.

Mommsen, Theodor 1895: C. Iulii Solini. Collectanea rerum memorabilium, Berlin.

Nauta, Bavius Antonius 1821: Commentatio de L. Coelio Antipatro historico Belli Punici Secundi, Leiden.

Peter, Hermann 1870: Veterum Historicorum Romanorum Relliquiae. Volumen Prius, Leipzig.

Plinio 1961: Natural History. Vol. II. Libri III-IV, trad. de Harris Rackham, Cambridge.

Plinio 1963: Pliny. Natural History. Vol. VIII, trad. de William Henry Jones, Cambridge.

Plinio 1967: Natural History. Vol. I. Libri I-II, trad. de Harris Rackham, Cambridge.

Plinio 1967: Natural History. Vol. III. Libri VIII-XI, trad. de Harris Rackham, Cambridge.

Plinio 1971: Natural History. Vol. X, Libri XXXVI-XXXVII, trad. de D. E. Eichholz, Cambridge.

Plutarco 1921: Plutarch’s Lives. Vol. X, trad. de Bernadotte Perrin, Cambridge.

Plutarco 1967: Plutarch’s Lives. Vol. I, trad. de Bernadotte Perrin, Cambridge.

Polibio 1922-1968: The Histories, trad. de William Roger Paton, London.

Polibio 1982: Historias. Libros I-XXXIX, trad. de Manuel Balasch Recort, Madrid.

Quintiliano 1920-1922: The Institutio Oratoria of Quintilian. Vol. I-IV, trad. De Harold Edward Butler, London.

Sieglin, Wilhelm 1880: «Die Fragmente des L. Coelius Antipater», Jahrbücher für classische Philologie 11, pp. 1-92.

Sparti, A. 1982: «Celio Antipatro in Nonio», Studi Noniani 7, pp. 247-278.

Suetonio 1959: Suetonius. Vol. II, trad. de John Carew Rolfe, London.

Tito Livio 1990-2008: Historia de Roma desde su fundación. Libros I-XLV, trad. de José Antonio Villar Vidal, Madrid.

Tito Livio 2006: Livy. Hannibal’s War. Books Twenty-One to Thirty, trad. de John Yardley, Oxford.

Tito Livio 2007: Livy. Rome’s Mediterranean Empire. Books Forty-One to Forty-Five and the Periochae, trad. de Jane Chaplin, Oxford.

Veleyo Patérculo 1961: Compendium of Roman History. Res Gestae Divi Augusti, trad. de Frederick Shipley, London.

Virgilio 2008: Eneida, trad. de Javier Echave-Sustaeta, Barcelona.

Weissenborn, Wilhelm 1873-1894: Titus Livius Ab Vrbe Condita Libri I-X, XXI-XLV & Fragmenta, Leipzig.

Instrumenta Studiorum

Lewis, Charlton Thomas & Short, Charles 1958: A Latin Dictionary, Oxford.

Liddel, Henry George & Scott, Robert 1996: A Greek-English Lexicon, Oxford.

Segura Munguía, Santiago 2003: Diccionario etimológico latino-español, Madrid.

Bibliografía secundaria

Böttcher, Carl 1869: Kritische Untersuchungen über die Quellen des Livius im XXI und XXII Buch, Leipzig.

Broughton, Thomas Robert Shannon 1951: The Magistrates of the Roman Republic. Vol. I. 509 B.C.-100 B.C., New York.

Burck, Erich 1971: «The Third Decade», en Dorey, Thomas Alan (ed.), Livy, Toronto.

Carral, Ignacio 2023: «Polybium secuti sumus? Los desacuerdos respecto a la génesis de la Primera Guerra Macedónica en las Historias y Ab Vrbe Condita», FORTVNATAE 37, pp. 7-28.

De Sanctis, Gaetano 1917: Storia dei Romani. Vol. III.2 L’Età delle Guerre Puniche, Torino.

Friedersdorff, Franz 1874: Das sechsundzwanzigste Buch des Livius. Eine Quellenuntersuchung, Marienburg.

Genzken, Hermann 1879: De rebus a P. et Cn. Corneliis Scipionibus in Hispania gestis, Freiberg.

Gilbert, Otto 1879: Die Fragmente des L. Coelius Antipater, Leipzig.

Hesselbarth, Hermann 1882: Historisch-kritische Untersuchungen im Bereiche der dritten Dekade des Livius, Lippstadt.

Hesselbarth, Hermann 1889: Historisch-kritische Untersuchungen zur dritten Dekade des Livius, Halle.

Jumpertz, Max 1892: Der römisch-kartagische Krieg in Spanien. 211-206. Eine historische Untersuchung, Berlin.

Keller, Ludwig 1875: Der zweite punische Krieg und seine Quellen. Eine historische Untersuchung, Marburg.

Klotz, Alfred 1941: Livius und seine Vorgänger, Lepzig.

Lachmann, Friedrich 1822: De fontibus historiarum T. Livii. Commentatio prior, Göttingen.

Lachmann, Friedrich 1828: De fontibus historiarum T. Livii. Commentatio altera, Göttingen.

Lucas, Theodor 1854: Disputationis de ratione, qua Livius in libris historiarum conscribendis usus est opere Polybiano, Głogów.

Luce, Torrey James 1977: Livy. The Composition of His History, Princeton.

Luterbacher, Franz 1875: De fontibus librorum XXI et XXII Titi Livii, Estrasburgo.

Martínez Gázquez, José 1974: «Polibio, fuente de Tito Livio en los acontecimientos hispanos», Ampurias 36, pp. 235-47.

Mentz, Ferdinand 1888: De Lucio Aelio Stilone, Leipzig.

Meursius, Johannes 1670: Aur. Theodosii Macrobii V. Cl. & inlustris Opera, Leiden.

Michael, W. 1859: In wie weit hat Livius den Polybius als Hauptquelle benutzt?, Torgau.

Nissen, Heinrich 1863: Kritische Untersuchungen über die Quellen der vierten und fünften Dekade des Livius, Berlin.

Peter, Carl 1863: Livius und Polybios. Ueber die Quellen des XXI. und XXII. Buchs des Livius, Halle.

Rawson, Elizabeth 1979: «L. Cornelius Sisenna and the Early First Century B. C.», The Classical Quarterly, New Series 29, 2, pp. 327-46.

Richardson, James H. 2015 «The Complications of Quellenforschung: The Case of Livy and Fabius Pictor», en Mineo, Bernard (ed.), A Companion to Livy, Malden.

Schwegler, Albert 1853: Römische Geschichte. Ersten Bandes, erste Abtheilung, Tübingen.

Soltau, Wilhelm 1891: «Zur Chronologie der hispanischen Feldzüge. 212-206 v. Chr.», Hermes 26 Bd., h. 3, pp. 408-39.

Soltau, Wilhelm 1894: Livius’ Quellen in der III. Dekade, Berlin.

Soltau, Wilhelm 1897: Livius’ Geschichtswerk. Seine Composition und seine Quellen, Leipzig.

Sturm, Johann Baptist 1883: Quae ratio inter tertiam T. Livii decadem et L. Coeli Antipatri historias intercedat, Würzburg.

Tillmanns, Ludwig 1860: Disputationis qua ratione Livius Polybii Historiis usus sit, Bonn.

Tränkle, Hermann 1977: Livius und Polybios, Basel/Stuttgart.

Unger, G. F., Gilbert, Otto & Pöhlmann, Robert 1879-1880: Philologische Anzeiger als Ergänzung des Philologus. Herausgegeben von Ernst von Leutsch. Zweiter Band, Gottinga, pp. 384-400.

Unger, G. F. 1881: «Zu Coelius Antipater», Philologus 40, pp. 183-86.

Van Heusde, Johann Adolph Karl 1839: Disquisitio de L. Aelio Stilone, Ciceronis in rhetoricis magistro, Rhetoricorum ad Herennium, ut videtur, auctore, Utrecht.

Vollmer, Adolf 1881: Die Quellen der dritten Dekade des Livius, Berlin.

Von Breska, Adolf 1889: Quellenuntersuchungen im 21. bis 23. Buche des Livius, Berlin.

Walsh, Patrick Gerard 1961: Livy. His Historical Aims and Methods, Cambridge.

Witte, Kurt 1910: «Über die Form der Darstellung in Livius Geschichtswerk», Rheinisches Museum für Philologie, Neue Folge 65. Bd., pp. 270-305 & 359-419.

Wölfflin, Eduard 1872: Antiochos von Syrakus und Coelius Antipater, Leipzig.

Descargas

Publicado

18-12-2023

Cómo citar

Carral, I. (2023). ¿LUCIO CELIO ANTÍPATER, FUENTE DE TITO LIVIO PARA LOS ACONTECIMIENTOS DE LA PRIMERA GUERRA MACEDÓNICA?. Grecorromana. Revista Chilena De Estudios Clásicos, 5, 72–89. https://doi.org/10.53382/issn.0719-9902.48

Número

Sección

Artículos